Αποζημιώσεις Καλλιτεχνών στην Πανδημία

Η πανδημία του COVID-19 επηρέασε καταλυτικά όλους τους κλάδους της οικονομίας σε σχεδόν κάθε χώρα του κόσμου. Η Ελλάδα δεν αποτέλεσε εξαίρεση, καθώς εδώ και περίπου ένα χρόνο ειδικά ο τουρισμός, η εστίαση, το λιανεμπόριο και η ψυχαγωγία βρίσκονται σε μια αβεβαιότητα, ανοίγματος/κλεισίματος και μέτρων που αλλάζουν συνεχώς, ακόμα και ανά μερικές μέρες. Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι βρίσκονται σε αναστολή εργασίας ή υποαπασχολούνται, περιμένοντας κάποιας μορφής οικονομική στήριξη από το κράτος, ενώ δεν διαφέρει η κατάσταση και για τους επιχειρηματίες, τους αυτοαπασχολούμενους, τους μερικώς απασχολούμενους εργαζομένους και τους εκ περιτροπής απασχολούμενους εργαζομένους.

Όπως είναι αναμενόμενο, η κατηγορία που δέχτηκε ένα από τα πιο ισχυρά πλήγματα ήταν φυσικά οι καλλιτέχνες και τα συναφή περί της Τέχνης επαγγέλματα. Οι θεατρικές σκηνές έκλεισαν, τα γυρίσματα οπτικοακουστικών παραγωγών σταμάτησαν εντελώς ή απαίτησαν μείωση προσωπικού και πλήρη ανατροπή των χρονοδιαγραμμάτων. Οι άνθρωποι κλείστηκαν στα σπίτια τους και κατανάλωσαν μεν ταινίες, σειρές ή ακόμα και βιντεοσκοπημένες θεατρικές παραστάσεις, αλλά οι ίδιοι οι καλλιτέχνες και όλες οι άλλες ειδικότητες του θεάτρου, του κινηματογράφου και της οπτικοακουστικής εν γένει παραγωγής στην Ελλάδα έπεσαν σε αφάνεια. Χωρίς να γνωρίζουν πότε θα δουλέψουν ξανά, χωρίς να γνωρίζουν αν θα έχουν κάποιας μορφής στήριξη όπως άλλοι κλάδοι, οι καλλιτέχνες άρχισαν να ελπίζουν ότι θα τύχουν ανάλογης πρόνοιας με τα υπόλοιπα επαγγέλματα.

Η Πολιτεία άργησε πολύ να ασχοληθεί με το πρόβλημα των καλλιτεχνών. Το αντίστοιχο πρόβλημα των εργαζομένων στην εστίαση, που παραμένει σε μια κατάσταση ημί-λειτουργίας με την μορφή του take away και του delivery και το αντίστοιχο πρόβλημα των εργαζομένων στο λιανεμπόριο, που βρίσκεται σε διαδικασίες αλλαγής λειτουργίας ανά τακτά χρονικά διαστήματα βρήκαν πιο γρήγορες, αν και όχι απόλυτα ικανοποιητικές λύσεις. Για το θέμα των εργαζομένων στην Τέχνη, τους πρώτους μήνες της πανδημίας υπήρξε μια εκκωφαντική σιωπή από πλευράς Πολιτείας. Καθώς ανακοινώνονταν μέτρα για διάφορες επαγγελματικές κατηγορίες, οι εργαζόμενοι στις Τέχνες έμεναν απέξω. Χρειάστηκε η φωνή του διαδικτυακού και φυσικού κινήματος Support Art Workers, για να καταγραφεί στα radar των αρμοδίων το μέγεθος του προβλήματος

Όταν επιτέλους ήρθε η ώρα των καλλιτεχνών να λάβουν έκτακτη ενίσχυση αρχής γενομένης από τον Οκτώβριο του 2020, αυτή συνδέθηκε με την υποβολή από μέρους τους της μονομερούς δήλωσης εγγραφής στο Μητρώο Καλλιτεχνών, Δημιουργών και Επαγγελματιών της Τέχνης και του Πολιτισμού, μια σωστή πρακτική καθώς για πρώτη φορά επιχειρήθηκε μια απογραφή των ατόμων που ασχολούνται με την Τέχνη και τις διάφορες εκφάνσεις της. Το Μητρώο ξεκίνησε χωρίς αρκετές σημαντικές καλλιτεχνικές και πολιτιστικές ειδικότητες που προστέθηκαν στην πορεία, δίνοντας παρατάσεις για την εγγραφή, κάτι που όμως είναι απόδειξη της βεβιασμένης δουλειάς που έγινε στον τομέα αυτό.

Σήμερα η κατάσταση δεν έχει πλήρως ομαλοποιηθεί, καθώς δεν είναι απρόσκοπτη η καταβολή της έκτακτης ενίσχυσης αλλά οι δικαιούχοι πρέπει να υποβάλλουν εκ νέου «Αίτηση - Υπεύθυνη Δήλωση επαγγελματιών της τέχνης και του πολιτισμού για τη χορήγηση της αποζημίωσης ειδικού σκοπού» ανά δίμηνο, μετά από έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης για να λάβουν κάθε φορά το επίδομα – αποζημίωση ειδικού σκοπού των 534 € ανά μήνα, που πληρώνεται εν συνόλω κάθε δεύτερο μήνα, κάτι που θα γίνει και για τους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο, μιας και η νέα απόφαση εκδόθηκε ήδη. Οι δικαιούχοι πρέπει να έχουν απογραφεί στο Μητρώο Καλλιτεχνών και η εκ νέου Υπεύθυνη Δήλωση για την αποζημίωση ειδικού σκοπού που απαιτεί και την αναγραφή του IBAN γίνεται σε διαφορετική πλατφόρμα από την αρχική Δήλωση Απογραφής, δημιουργώντας μπέρδεμα.

Μέσα στο Φεβρουάριο άνοιξε και η πλατφόρμα καταγραφής για οικονομική ενίσχυση σε θέατρα, μουσικές σκηνές, χοροθέατρα, συναυλιακούς χώρους και χώρους παραστάσεων με συγκεκριμένους ΚΑΔ. Η εν λόγω ενίσχυση, σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, έχει την μορφή οικονομικής κάλυψης θέσεων θεατή / εισιτηρίου για τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο 2020, είτε για χώρους που λειτούργησαν μερικώς κατά τους συγκεκριμένους μήνες, είτε για χώρους που παρέμειναν κλειστοί με κρατική απόφαση ή από επιλογή των δικαιούχων. Με την πιο πρόσφατη τροπολογία που κατατέθηκε πριν λίγες μέρες στην Βουλή, μέσα στις προς ενίσχυση επιχειρήσεις βρίσκονται και οι εταιρίες διανομής και εκμετάλλευσης οπτικοακουστικών παραγωγών.

Όπως και να έχει, αυτά δεν καλύπτουν όλους τους εργαζόμενους στον Πολιτισμό. Δεν καλύπτουν χιλιάδες εκ περιτροπής εργαζόμενους, εργαζόμενους με ειδικό καθεστώς, ηθοποιούς που ήταν σε πρόβες πριν την έναρξη παραστάσεων και άλλες ειδικές περιπτώσεις, εργαζόμενους τεχνικούς ωρομίσθιους κ.α.. Είναι δυστυχώς ημίμετρα, που έχουν σκοπό μια κάποια επιβίωση τω επαγγελματιών και όχι κομμάτι ενός συνολικού πακέτου ξεκάθαρων μέτρων, που θα γίνουν αφετηρία για την επανεκκίνηση της καλλιτεχνικής παραγωγής στην Ελλάδα.

Το σημαντικότερο πρόβλημα για όλους εμάς, καλλιτέχνες, τεχνικούς όλων των ειδικοτήτων, κατασκευαστές σκηνικών, μακιγιέρ, υπευθύνους παραγωγής και όλα τα συναφή επαγγέλματα που περιστρέφονται γύρω από τις Τέχνες και τις οπτικοακουστικές παραγωγές, είναι η αβεβαιότητα. Κανείς δεν ξέρει και δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το πότε θα ανοίξουν ξανά τα θέατρα, οι κινηματογράφοι και οι χώροι πολιτισμού ή πότε θα εκκινήσουν οι νέες παραγωγές που έχουν μπει σε αναμονή. Ακόμα και αν γίνει αυτό, κανείς δεν είναι σίγουρος για τους όρους και τις συνθήκες που θα επιβληθούν, για τον αριθμό των θεατών που θα μπορούν να βλέπουν μια παράσταση, για τον αριθμό των καλλιτεχνών ή άλλων ειδικοτήτων που θα μπορούν να είναι πάνω στη σκηνή, για τα μέτρα ασφαλείας και υγιεινής σε παραστάσεις και οπτικοακουστικές παραγωγές, για όλα όσα θα απαιτηθούν. Σαφώς και η προστασία της ανθρώπινης ζωής και της δημόσιας Υγείας είναι τα πιο σημαντικά πράγματα, αλλά ο κλάδος, όπως και όλοι οι κλάδοι, δικαιούται απαντήσεις.

Για τους καλλιτέχνες, όλους τους εργαζομένους στην ψυχαγωγία, όλους όσους εμπλέκονται σε συναφή επαγγέλματα και φυσικά τις οικογένειές τους, αλλά και για την Κυβέρνηση, η κατάσταση αυτή αποτελεί έναν Γόρδιο Δεσμό, που δεν θα λυθεί εύκολα. Για την ακρίβεια, ο Γόρδιος Δεσμός δεν λύνεται, κόβεται! Με τολμηρά μέτρα που στοχεύουν όλο τον κλάδο, με πλήρη κάλυψη των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων, με ένα σαφές πλαίσιο υποχρεώσεων του κράτους, αλλά και με γνωστοποίηση όλων των μέτρων προστασίας που θα ισχύουν μετά το τυπικό «άνοιγμα» των χώρων τέχνης και της ψυχαγωγίας. «Κανείς μας δεν είναι ασφαλείς μέχρι όλοι να είμαστε ασφαλείς» λέει ένα από συνθήματα για την προφύλαξη από τον κορονοϊό. Εμείς οι καλλιτέχνες και οι ασχολούμενοι με την Τέχνη, ζητάμε να παραμείνουμε και εμείς όλοι ασφαλείς, στα πλαίσια μιας ασφαλούς κοινωνίας.